GOŞKAR(KÖŞKER)BABA OYMAĞININ ATA YURTTAN ANADOLUYA GELİŞİ VE BÖLGENİN TARİHSEL SÜRECİ

KÖŞKER AİLESİNİN GENİŞ PERSPEKTİFTE TARİHÇESİ

A)Türkmen oymaklarının Orta Asya'dan Anadolu'ya Göçlerine ve Doğu Anadolu Bölgesi Tarihine Genel Bir Bakış:

Sir Derya (Seyhun)ötesinde bulunan kalabalık Oğuz Türkmenleri , Oymak ve aşiretler halinde Büyük Selçuklu devleti tarafından Anadolu'ya göç etmeye teşvik edilmekteydi.Kaşgarlı Mahmuta göre de Oğuz Türkmenleri Moğol istilasının başladığı dönemlerde ve öncesinde de Aşağı Sir Deryanın kenarlarında yerleşik bir şekilde yaşamaktaydılar.Moğol istilasının da başladığı bu dönemde, Türkmenlerin önce Horasana daha sonra da Anadoluya geçişleri başlamış oldu.Türk tarihinde hiç şüphe yok ki Horasanın önemi çok büyüktür.Türk tarihinin bu dönemindeki önder şahsiyetleri mutlaka ya Horasan ereni yada dervişi olarak tanınmakta veya tanımlanmaktadır.Göç yolu, bu bilge kişilerin önderliğinde çok zorlu bir şekilde aşılmaktaydı. Türkmen oymakları bu zorlu ve zorunlu göç dalgasıyla Anadoluya ulaştı.Prof. Dr. Faruk Sümer'e göre de bu göçlerin nedeni Moğol istilasına dayanmaktadır.Hatta Horasan ifadesi ile anlatılmak istenen şey Ata yurt Türkistandır.Bu bir çeşit kaçış ve kendine yeni yurt edinme mücadelesidir.Anadoluya göç eden tüm Türkmen oymakları incelendiğinde kökeninin mutlaka Horasana dayanması da bu yüzdendir.Türkmen oymakları,Orta Asyadan önce Horasana oradan da Anadoluya göç ederek Anadoluyu ileli ebet Türk yurdu haline getirmiş ve dönüşü olmayan bu göç yolculuğunda, göğsünü siper etmiştir.İşte bu yüzden Türk tarihinde Türkmen Oymaklarına önderlik eden bilge kişilerin, hep Horasandan olması klasik bir efsane ,hatta masal olarak daimi bir sembol olmuştur. Türkmen Oymakları tarafından daima hatırlanan ve gönüllerde yaşatılan Horasan erenleri unutulmamıştır.Türkmen oymaklarının 11.yüzyıl sonlarında Ata yurttan Anadoluya doğru başlayan , 12. yüzyıl ve özellikle 13.yüzyılda Moğol baskısı yüzünden iyice yoğunlaşan göçleri Anadolunun Türkleşmesine hız kazandırdı.Türkmen oymaklarının; Ata yurttan Anadoluya olan göç yolları ,Orta Asya yada Maveraünnehirden Horasana,oradan da Hazar denizi kıyılarını takip ederek İran Azerbaycanına doğruydu.Çünkü bu yol, o zamanlarda İran çöllerine girmemek için mutlak izlenmesi gereken bir yoldu.

GOŞKAR BABA OYMAĞININ ANADOLUYA GELDİKTEN SONRAKİ TARİHİNE BİR BAKIŞ:

Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat İran üzerinden gelen Moğol tehlikesi üzerine bir yandan topraklarını Moğollara karşı korumak için hazırlık yaparken ,diğer yandan da Ata yurttan Anadoluya Moğolların önünden kaçan Türkmenleri ,Malazgirt ve Muş çevresine yerleştirerek bir savunma duvarı oluşturmaya çalıştı. Bu Ata yurttan Ana yurda ulaşan birinci göç dalgası ile birlikte Malazgirt ve Muş kalelerine asker yerleştirerek Anadoluyu Moğollara karşı savunmaya çalışan Alaaddin Keykubat başarılı olamadı.Doğu Anadoluya hızla giren Moğollar 1243 Köse dağ savaşı ile Anadoluyu tamamen egemenlikleri altına almayı başardılar.Muş ve çevresi de Moğol tahribat ve katliamına uğradı.Moğollardan sonra ise İran,Doğu Anadolu ve Irak , İlhanlılar devletinin idaresine geçti. Anadolu Selçuklu devleti 1246 yılında yıkıldı ve Selçuklu Sultanları İlhanlı devletinin basit bir memuru durumuna düştü.Tabi ki bu durum da fazla uzun sürmedi ve 1308 yılında Selçuklu sülalesi ortadan kaldırıldı.Böylece Anadolu toprakları tamamen İlhanlılar devletine dahil oldu.
Anadoluda İlhanlı devletinin zayıflaması sonucu Anadolu Türkmen Beyleri bulundukları bölgelerde beyliklerini ilan etmeye başladılar.
Bu sırada Doğu Anadolu bölgesinde Ak koyun ve Kara koyun Türkmenleri arasında bölge hakimiyeti için mücadele başlamıştı. O zamanlarda yerli halktan oluşan bölge nüfusu oldukça azalmış ve Anadolu toprakları yerleşmek için uygun hale gelmişti.Bu sebeple Türkmen Oymakları tenha Anadolu yaylalarına yerleşmeye başladılar.Doğu Anadoluya hakim olan Kara koyunlular zamanında Muş bu beyliğin sınırları içerisinde bulunuyordu.Bu arada İran üzerinden Anadoluya doğru ilerleyen Timur tehlikesi yeniden ortaya çıktı.Anadoluya yapılan 2. Moğol saldırısı karşısında Timurun önünden Anadoluya kaçan Türkmen Oymakları Kara koyunlu topraklarına girdi.Bu arada yine birinci Moğol istilasında olduğu gibi , bu ikinci Moğol istilasında da Ata yurtta kalan Türkmen oymakları yine Anadoluya doğru , yeni göç dalgaları başlattı. Yine 1.Moğol istilasında olduğu gibi Ata yurttan Moğol baskısı sonucu göç eden Türkmen Oymakları Karakoyunlu hükümdarınca; Muş,Bulanık,Malazgirt ve Vartonun dağlık kesimlerine , Moğollara karşı savaşmak üzere yerleştirildiler.Kara koyunlu hükümdarı Kara Yusuf, Timura karşı koyamayınca Osmanlılara sığındı.Bu sırada Ak koyunlu Kara yülük ise batı seferine çıkan Timurun hizmetine girdi.

GOŞKAR BABA VE OYMAĞININ TARİHSEL KÖKENİ:
Ata yurttan ve Horasandan yine bilge kişiler önderliğinde göç ederek , Anadoluyu vatan yapan Türkmen oymakları arasında, Goşkar Baba ve oymağı da bulunuyordu.Goşkar Baba büyük bir ihtimalle Ahi Şeyhi veya Horasan Ereniydi.Eğer Goşkar isminde daha sonradan anlam kayması meydana gelmemiş ise mesleği Ayakkabı tamirciliği olan bir Ahi Şeyhi olması muhtemeldir.

Bir başka ihtimal de Goşkar babanın adının Orta Kırgızistanda yer alan eski bir Türk mezarlığı olan Songölün Kuzeydoğusunda Tanrı dağlarının uzantısındaki Aladağların Kuzey eteklerinde bulunan Koşkar bölgesinden almış olmasıdır.İstanbul Üniversitesi Eski çağ tarihi Ana bilim dalı Öğretim üyesi Prof. Dr. Oktay Belli'nin Kırgızistan çalışmaları 16-30 Eylül 2000 tarihleri arasında yapılmıştır. Kırgızistan da bilimler akademisi ,merkez müzesi ,Milli üniversite ve Kırgız-Türk Manas üniversitesi ile İstanbul üniversitesinin işbirliği ile yapılan araştırmalarda Koşkar bölgesi; son zamanlarda bulunan Gök-Türk kaya resmi ve yazılarıyla tanınan ve Gök-Türk mezarlarının kurgan ve Balbalların bulunduğu bir bölge olarak tanımlanmıştır. Goşkar isminin Koşkar bölgesinden alınmış olması da ihtimal dahilindedir.

Bir başka ihtimal de Goşkar Babanın ismini 13. yüzyıl büyük Türk düşünürü ve bilim adamı Ahmet Yesevinin öğrencilerinden Koçkar Atanın oğlu olması ihtimalidir.

Magtumguli Türkmen devlet Üniversitesi Türkmen Edebiyatı Arş.Görevlisi (Türkmenistan) Yusuf AKGÜL'ün makalesinden öğrendiğimize göre ,Ahmet Yesevi Türkmenistan coğrafyasındaki ilim ve medeniyetin gelişmesinde büyük rol oynamıştır ve yetiştirdiği dervişleriyle bu gelişmenin sürekli kılınmasına vesile olmuştur.Bu gelişmelerin sürekli olmasında payı olan Hakim Ata,Gözlü Ata,Koçkar Ata gibi kendi eliyle yetiştirdiği dervişlerin hizmetinin büyük olduğu ifade edilmektedir.
Herkesin bildiği gibi Anadoluya göçte önderlik eden Horasan erenlerinin çoğu ; Ahmet Yesevinin derviş ve öğrencilerindendir.Ahmet Yesevi ve Horasan Dervişlerinin Anadolunun Türkleşmesi ve İslamlaşmasındaki rolü küçümsenemez.Bir de Türkçedeki ç ve ş harfleri ile g ve k harfleri arasındaki değişim sözlü edebiyatta bilinen bir gerçektir.İşte bu yüzden Goşkar,Koçkar ve Koşkar kelimelerinin zaman içerisinde değişim geçirmiş olması da muhtemeldir.Goşkar babanın çevresinde sevilen ve sayılan bir kişi olmasında Goşkar Babanın Koçkar Atanın oğlu olmasının da etkisi olabilir.(Doğrusunu Allah bilir.) Ayrıca Prof.Dr. Yaşar Kalafatın ;TENGRİCİLİK isimli makalesinde Kırgızistandaki Gök Tanrı inancını(Eski Türklerin inancı)anlatırken Koçkar Atadan bahsetmektedir.Prof.Dr. Yaşar Kalafata göre Tengricilikte kutsal sular,kutsal taşlar, kutsal ağaçlar etrafında ibadet yapılır.Mescit yoktur. Tengricilikteki kutsal taşlardan birisi Taşkente 100 km. mesafedeki Susak(Susalı) taşıdır.Bu taşın kutsallığı Şamanizm döneminden gelmektedir.Şimdiki İnancımız İslam dinine göre bu tür yerlerin ziyaretine dinen ruhsat verilmemektedir.
Doğrusu da dinimiz İslam ve itikadımıza göre bu tür yerlerin kutsanması yanlıştır.
Yine Prof. Dr. Yaşar Kalafata göre;Yurdumuzda Muş ili ,Varto ilçesinde Koçkar dağı,Koçkar tepesi, Koçkar baba ziyareti vardır.Bu mevkide kurban kesilir ve çocuk istenilir.Dua burada yapılır ama Allaha yalvarılır.Hastaların tedavisi ,genç kızların kısmetlerinin açılması ,yaşamayan çocukların yaşayabilmesi için ve diğer taleplerin karşılanabilmesi için Koçkar tepesine gidilir demektedir.
Burada GoşkarBaba,GoşkarBabatepesi,ziyaretgahı önümüze Koçkar Baba Olarak çıkmaktadır.Burada k ve g harflerinin ç ve ş harflerinin zaman içerisinde değişime uğradığını görmekteyiz.
Kırgız Türkleri Koçkar Ataya yılın her mevsiminde ,çoğunlukla haftanın Perşembe ve Cuma günü giderler.Burada sözü edilen Koçkar Ata
Ahmet Yesevinin öğrencisi Koçkar Atadır.

Yukarıda verilen bilgilerden de anlaşıldığına göre Goşkar baba ile Koçkar babanın aynı kişi olması kuvvetle muhtemeldir.Bu konularda yapılacak araştırmalar sonucu gerçek ortaya çıkacaktır.Doğrusunu Allah bilir.
Bizim yapmış olduğumuz bu çalışmanın amacı ırkçılık gibi mesnetsiz ve üstün soy ideali değildir. Çünkü ben inanıyorum ki üstünlük soyda değil takvadadır.Bütün insanlar temelde Hz. Adem ve Hz. Havva validemizden çoğalmıştır.

Burada da gördüğümüz gibi Goşkar Baba önderliğinde Anadoluya göç eden Goşkar Baba ve Oymağı Dönemin tüm zorluklarına rağmen Anadoluyu kendilerine yurt edinmeyi başardı.Fakat günümüzde Köşker oymağı(Ailesi) dağılmış ve zengin tarihini bilmez durumdadır.Bunda Anadolu Coğrafyasında meydana gelen çalkantılı dönem ve olaylar incelendiğinde Anadoluya göç eden birçok Türkmen ailesinin dağıldığı,yok olduğu veya başka oymak ve aşiretler arasında eriyip kaybolduğunu görmekteyiz.Bugün her ne kadar Köşker Ailesi dağılmış olsa da yinede mevcudiyetini sürdürmektedir.Allah Tüm Ceddimize Rahmet etsin.Köşkerzade msakyuz